ارزیابی مطلوبیت زیستگاه سنجاب ایرانی (sciurus anomalus;gmelin, 1778) در جنگل های شهرستان مریوان

سنجاب ایرانی(sciurus anomalus;gmelin, 1778) از گونه¬های ارزشمند جنگل¬های غرب کشور است که با جمع¬آوری و مخفی کردن دانه¬های بلوط در زیر خاک نقش مهمی در زادوری جنگل¬های غرب دارد. علاوه براین طعمه بسیاری از پرندگان و پستانداران شکاری است. متاسفانه به دنبال تخریب زیستگاه این حیوان در اثر فعالیت¬های انسانی نظیر؛ چرای مفرط دام، ذغال¬گیری، گلازنی، جمع¬آوری و فروش دانه بلوط، قطع درختان و شکار بی¬رویه جمعیت این حیوان در اکثر بخش های جنگل¬های بلوط ایران، به¬خصوص در زاگرس مرکزی به شدت کاهش یافته است و تنها جمعیت قابل توجهی از آن در حد فاصل شهرستان¬های سردشت، بانه و مریوان مشاهده می¬شود. علی¬رغم اهمیت بوم¬شناختی قابل ملاحضه این گونه تاکنون مطالعه¬ای در خصوص مطلوبیت زیستگاه این گونه انجام نشده است. تحقیق حاضر در جنگل¬های حومه شهرستان مریوان به منظور بررسی تاثیر فصل بر انتخاب زیستگاه توسط سنجاب ایرانی، مدل¬سازی مطلوبیت زیستگاه سنجاب ایرانی و تاثیر مدیریت¬های سنتی در حال اجرا در جنگل¬های بلوط غرب ایران، همچون گلازنی بر روی مطلوبیت زیستگاه سنجاب ایرانی صورت گرفت. تعداد 18 ترانسکت با مجموع طولی 24 کیلومتر در سه ایستگاه مطالعاتی وشکلان، گاگل و سردوش در شهرستان مریوان در خلال سه فصل پاییز، زمستان و بهار پایش گردید و نقاط حضور سنجاب ثبت شد. متغیرهای زیستگاهی مرتبط با ارکان زیستگاهی سنجاب ایرانی در نقاط حضور سنجاب ایرانی اندازه¬گیری شد. نتایج نشان داد که مناطقی که توسط سنجاب ایرانی به عنوان زیستگاه در فصل پاییز انتخاب می¬شوند به لحاظ متغیر¬های زیستگاهی با زیستگاه¬های زمستانی و بهاره با دو فصل زمستان و بهار در ایستگاه¬های مطالعاتی وشکلان و سردوش اختلاف آماری معناداری دارد. همچنین مشخص شد که مهم¬ترین متغیر¬های دخیل در انتخاب زیستگاه توسط سنجاب ایرانی، متغیر¬هایی مرتبط با امنیت گونه در درون زیستگاه هستند. همچنین نتایج نشان دادند که اعمال مدیریت¬های سنتی ( گلازنی ) در جنگل¬های بلوط مریوان تاثیری منفی در مطلوبیت زیستگاه سنجاب ایرانی دارد.